കേരളത്തിന്റെ സർവോത്മുഖമായ പുരോഗതിക്ക് അടിസ്ഥാനമിട്ട ഏറ്റവും വിപ്ലവകരമായ ഭരണനടപടിയാണ് 1957-ൽ രൂപംകൊണ്ട ആദ്യ ഇ.എം.എസ്. മന്ത്രിസഭ ആവിഷ്കരിച്ച ഭൂപരിഷ്കരണം. കേരളത്തിലെ കാർഷിക മേഖലയെ അടിമത്തത്തിൽ നിന്ന് സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലേക്ക് നയിച്ച സാമൂഹ്യ-സാമ്പത്തിക വിപ്ലവമാണ് ഇത്. ഭൂമിയുടെ ഉടമസ്ഥരായ ജന്മിമാർ, അവരുടെ ഭൂമിയിൽ പാട്ടത്തിന് കൃഷി ചെയ്തിരുന്ന കർഷകർ, ഭൂമിയില്ലാതെ മറ്റുള്ളവരുടെ വയലുകളിൽ തൊഴിൽ ചെയ്തിരുന്ന കർഷകത്തൊഴിലാളികൾ — ഇവരെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു സാമൂഹ്യക്രമം, നൂറ്റാണ്ടുകളായി നിലനിന്ന അനീതിയുടെ പ്രതീകമായിരുന്നു.
അതിനൊടുവിൽ ഒരു ചരിത്രപരമായ പൊളിച്ചെഴുത്തായി ഭൂപരിഷ്കരണം മാറി. കർഷകർക്കു നിശ്ചിത നഷ്ടപരിഹാരത്തോടെ കൃഷിചെയ്യുന്ന ഭൂമിയുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശം നേടാനുള്ള നിയമപരമായ അവകാശം നൽകി. വ്യക്തിക്ക് 7.5 ഏക്കറും കുടുംബത്തിന് 15 ഏക്കറും എന്നിങ്ങനെ ഭൂമിയുടെ പരമാവധി ഉടമസ്ഥാവകാശ പരിധി നിശ്ചയിച്ച്, ഭൂമിയുടെ കേന്ദ്രീകരണം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിലും ഭൂമി തുല്യമായി വിഭജിക്കുന്നതിലും കേരളം ഇന്ത്യയിൽ തന്നെ മുന്നിലായി.
ഭൂരഹിതർക്കു ഭൂമി, കുടിയാന്മാർക്ക് അവകാശം
ഭൂപരിഷ്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി 28 ലക്ഷം കുടിയാന്മാർക്ക് ഭൂമിയുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശവും, 5.3 ലക്ഷം കുടുംബങ്ങൾക്ക് കുടികിടപ്പവകാശവും ലഭിച്ചു. ഇത് ഒരു നിയമപരിഷ്കാരമല്ല, മറിച്ച് ഗ്രാമീണ കേരളത്തിന്റെ സാമൂഹിക ഘടനയെ അടിമുടി മാറ്റിയ വിപ്ലവം ആയിരുന്നു.
കർഷകത്തൊഴിലാളികളുടെ വിലപേശൽ ശേഷി വർധിക്കുകയും, വേതനനിരക്കുകൾ ഉയരുകയും, സാമൂഹിക ആത്മാഭിമാനം വളരുകയും ചെയ്തു. മുമ്പ് ജാതി അടിസ്ഥാനത്തിൽ ബന്ധിതമായിരുന്ന ഭൂവുടമസ്ഥതയും തൊഴിൽബന്ധങ്ങളും നീതിയും സമത്വവുമുള്ള പുതിയ ഘടനയായി പുനർനിർമിക്കപ്പെട്ടു. ഫലമായി, വ്യക്തിയുടെ മാന്യതയും ജീവിതാവകാശവും ഉറപ്പാക്കുന്ന പുതിയ സാമൂഹിക ബോധം കേരളത്തിൽ വളർന്നു.
സാമൂഹിക നീതിയുടെ അടിത്തറ
കേരളം ഇന്ന് “സാമൂഹിക നീതിയിലൂന്നിയ വികസനത്തിന്റെ മാതൃക” എന്ന് ലോകം അംഗീകരിക്കുന്നതിനു പിന്നിൽ ഭൂപരിഷ്കാരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ശിലയാണ് . ഭൂമി എന്ന ഉൽപ്പാദനഘടകത്തിൽ തുല്യതയും പങ്കാളിത്തവും ഉറപ്പാക്കിയതിലൂടെ, വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യം, തൊഴിൽ, സ്ത്രീശാക്തീകരണം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ കേരളം നേടിയ പുരോഗതി സാധ്യമായി. ഭൂപരിഷ്കരണം ഗ്രാമങ്ങളിലേക്കു വിദ്യാഭ്യാസവും ആരോഗ്യമും വികസനസൗകര്യങ്ങളും എത്തിക്കുന്നതിനു വഴിതെളിച്ചു. ഗ്രാമീണ ജനങ്ങളുടെ ആത്മവിശ്വാസം വളർത്തുകയും, അവരുടെ പൊതുപ്രവർത്തന പങ്കാളിത്തം വർധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിന്റെ പ്രതിഫലനമായാണ് പിന്നീട് ജനകീയാസൂത്രണവും തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സംവിധാനവുമൊക്കെയായി വികസിച്ചത്.
നവകേരളത്തിന്റെ പാതയിലേക്കുള്ള അടിത്തറ
ഭൂപരിഷ്കരണം കേരളത്തിലെ നവോത്ഥാന ചൈതന്യത്തിന്റെ പ്രായോഗിക പ്രകടനം ആയിരുന്നു.“ഭൂമി കർഷകനായവർക്കാണ്” എന്ന ആശയം നിയമമായപ്പോൾ, സമൂഹത്തിലെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട വിഭാഗങ്ങൾക്കും സ്വന്തം ജീവിതം സ്വയം നിർമ്മിക്കാനുള്ള ബോധം ഉണ്ടായി. ഈ ബോധമാണ് പിന്നീട് സമ്പൂർണ്ണ സാക്ഷരത, സ്ത്രീശാക്തീകരണം, സാമൂഹിക സുരക്ഷാ പദ്ധതികൾ, ആരോഗ്യ കേരളം, ലൈഫ് മിഷൻ തുടങ്ങിയ നവകേരളത്തിന്റെ മുന്നേറ്റങ്ങൾക്കു പ്രചോദനമായത്. ഇത് ഒരു നിയമമല്ലാതെയും രാഷ്ട്രീയ തീരുമാനമല്ലാതെയും, സാമൂഹിക ന്യായത്തിന്റെ വിപ്ലവം ആയിരുന്നു. കർഷകനു തന്റെ ഭൂമിയോട് അഭിമാനത്തോടെ നിൽക്കാൻ അവസരം നൽകിയ ആ പരിഷ്കാരം, ഭാരതത്തിന്റെ ജനാധിപത്യത്തിലെ ഏറ്റവും ഉജ്ജ്വലമായ പൗരാവകാശമുറപ്പിക്കൽ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഒന്നായി ഇന്നും വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു.
ഭൂപരിഷ്കരണം അത് ഭൂപ്രശ്നത്തിന് പരിഹാരമൊരുക്കിയതിലുപരി, ഒരു ജനതയുടെ മാന്യതയുടെയും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും പ്രഖ്യാപനമായി മാറി.ഇന്നത്തെ 'നവകേരളം — അതിദാരിദ്ര്യമില്ലാത്ത, വിദ്യാഭ്യാസം സുലഭമായ, ആരോഗ്യവും നീതിയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന സമൂഹം '— ഈ ഭൂമിയിടപെടലിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ നിന്നാണ് ഉയർന്നു വന്നത്.
